Beleid gemeente maakt windmolens onmogelijk

Stand van zaken Windpark Langeveen
Doordat een inhoudelijke reactie van de provincie Overijssel op ons principeverzoek van eind september 2022 uitblijft, hebben we nog geen vervolgstappen kunnen zetten voor Windpark Langeveen. De provincie wacht af of de gemeente Tubbergen met beleid voor windmolens komt. Daar is de gemeente mee bezig. In dit nieuwsbericht gaan we daar nader op in.

Beleid gemeente maakt windmolens onmogelijk
Op 11 april 2023 bespreekt de gemeenteraad de kadernota voor het windbeleid,  klik hier voor deze kadernota. Hierin staan de hoofdpunten die in het beleid verder worden uitgewerkt. De planning is dat in juni en juli dit jaar dit beleid wordt besproken en vastgesteld door de gemeenteraad. Maar de gemeente maakt in de kadernota een keuze die windmolens bij voorbaat zo goed als onmogelijk maakt in Tubbergen. 

Gemeente kan alsnog regie kwijtraken
De gemeente wil de regie houden. Volgens de Elektriciteitswet is de provincie Overijssel het bevoegd gezag en bepaalt die of een windpark er kan komen. De gemeente kan de provincie vragen die bevoegdheid over te dragen, maar dan moet de gemeente wel serieus aan de slag met windmolens. Daarvoor heeft de gemeente beleid nodig. De provincie geeft Tubbergen tot juli 2023 de tijd om beleid te maken, anders neemt de provincie na juli het stokje over van Tubbergen. Maar met de keuze in de kadernota maakt Tubbergen windmolens dus bij voorbaat zo goed als onmogelijk. Daarmee neemt de gemeente het grote risico dat de provincie alsnog bepaalt waar en hoeveel windmolens er komen. Door onuitvoerbaar gemeentelijk beleid komen er onderaan de streep alsnog geen windmolens. Terwijl windmolens hard nodig zijn voor de duurzaamheidsdoelen van 2030, zo benadrukt de provincie al geruime tijd. Dit kan ertoe leiden dat de provincie alsnog besluit windmolens toe te staan in Tubbergen. Die optie heeft de provincie op basis van de Elektriciteitswet dan nog steeds. De gemeente raakt dan alsnog de regie kwijt.

Onuitvoerbare clustereis van drie windmolens
In de kadernota gaat de gemeente nog steeds uit van de eis dat een windproject uit minstens drie windmolens moet bestaan. De gemeente wekt de indruk dat deze clustereis een reële optie is, maar dat klopt niet. In onze nieuwsbrief van 7 februari 2023 legden we al uit dat deze eis – die ook in Dinkelland op tafel ligt – zo goed als onuitvoerbaar is in Noordoost-Twente en zeker in Tubbergen. Er is vrijwel nergens in de zoekgebieden voor windmolens ruimte voor drie windmolens bij elkaar. Dat is geen onwil of een keuze, maar simpelweg het gevolg van beperkte fysieke ruimte. Er zijn allerlei regels en technische beperkingen waaraan moet worden voldaan. Die leiden er samen toe dat vrijwel nergens überhaupt windmolens kunnen staan, op enkele gebieden na. Eén zo’n zeldzaam gebied waar desondanks wel windmolens kunnen staan, is ons plangebied voor Windpark Langeveen. Al die regels en technische beperkingen zorgen ervoor dat in de potentieel geschikte gebieden in Tubbergen drie windmolens bij elkaar geen optie zijn.

Al ruim een jaar vertellen wij dit de gemeente én de provincie, mede aan de hand van concreet kaartmateriaal waarop alle beperkingen en schaarse resterende ruimte worden aangetoond. De gemeente heeft dit zelf ook door een extern adviesbureau laten onderzoeken en dat bevestigt dit. Dit is namelijk op basis van algemeen in de windsector toegepaste vuistregels eenvoudig uit te zoeken. Desondanks houdt de gemeente in deze kadernota nog steeds vast aan deze clustereis. Hiermee negeert de gemeente feiten en is de gemeente op weg om beleid vast te stellen dat windmolens onmogelijk maakt.

Zwakke argumenten voor clustereis
De gemeente Tubbergen hanteert in de kadernota een aantal argumenten voor de clustereis waarop het nodige valt af te dingen.

1. Ruimtelijke kwaliteit
   Volgens de gemeente zijn drie windmolens bij elkaar vanuit ruimtelijke kwaliteit en landschap beter. Dit is een subjectief argument: waarom niet twee of vier? Bovendien maken veel meer aspecten windmolens op een bepaalde plek en in een bepaalde opstelling landschappelijk uitlegbaar of niet. Zo hebben wij bij herhaling gewezen op de windmolens van 250 meter tiphoogte die nabij Langeveen in Duitsland worden gebouwd. Die zijn vanuit Langeveen en omgeving volop te zien, zo hebben we laten zien met visualisaties. Door bijvoorbeeld grote, moderne windmolens langs de grens te zetten, ontstaat visuele clustering van windmolens. Dit kan ertoe leiden dat op andere plekken minder of geen windmolens nodig zijn, met minder effect op het landschap tot gevolg. Dat voorkomt versnippering; ook een doel dat de gemeente wil bereiken met de clustereis. Alleen al de twee moderne windmolens die wij beogen, kunnen 46 procent van het totale elektriciteitsgebruik in de gehele gemeente opwekken. Dit hebben we vaker aangedragen, maar de gemeente gaat hier vooralsnog aan voorbij. Terwijl de Duitse windmolens aantoonbaar fors effect hebben op het landschap langs de grens met Duitsland.
   
   
2. Voldoende rendement en financiële haalbaarheid
   Volgens de gemeente zijn drie windmolens beter om de kosten voor de netaansluiting te kunnen dragen. Dit snijdt geen hout. Anders dan bij zonneparken drukken de kosten voor de netaansluiting niet zo zwaar op het rendement van een windpark. Dat komt doordat windmolens veel efficiënter zijn. Met de twee moderne windmolens die wij beogen die veel opwekken, kunnen we prima de kosten voor de netaansluiting dragen, ondanks dat we hiervoor een afstand van waarschijnlijk enkele kilometers moeten overbruggen met de kabels. Dat is helemaal niet ongebruikelijk bij windparken. Pure Energie heeft hier al ruim 25 jaar ervaring in. Als dit een groot struikelblok zou zijn, waren we uiteraard niet begonnen met Windpark Langeveen. Dit argument is dus niet gebaseerd op praktijkervaring.
   
   
3. Minder reuring en aankopen van woningen
   Volgens de gemeente zorgt de clustereis voor minder reuring in de maatschappij. Wij zien niet in hoe drie windmolens tot minder reuring kunnen leiden dan twee. De gemeente stelt dat er zonder clustereis op meer gebieden windmolens kunnen komen. Daarmee gaat de gemeente opnieuw voorbij aan het feit dat er in Tubbergen heel beperkt ruimte is voor windmolens. Op veruit de meeste plekken kan geen windmolen staan en komt er dus geen reuring. Verder noemt de gemeente het opkopen van woningen een knop om aan te draaien. Ten eerste lost dit niks op. Er moeten veel woningen worden opgekocht om meer ruimte voor windmolens in Tubbergen te krijgen. Dat is onrealistisch. Ten tweede leidt (de suggestie tot) het opkopen van woningen volgens ons ook zeker tot reuring onder inwoners. Dit is een grote ingreep in het leven van omwonenden. Ook dit argument lijkt ons niet gebaseerd op praktijkervaring.

Lagere windmolens: geen oplossing en niet haalbaar
Er moet voldoende afstand tussen windmolens zijn om te voorkomen dat ze elkaars wind afvangen. Bij de windmolens die wij beogen (circa 240 meter tiphoogte) moet die tussenafstand circa 500 meter zijn. De gemeente suggereert dat met lagere windmolens die afstand korter kan zijn. Dat kan, maar zelfs dat lost het gebrek aan ruimte in Tubbergen niet op en maakt de clustereis van drie windmolens nog steeds niet haalbaar.

Bovendien zijn lagere windmolens financieel niet meer haalbaar. Nieuwe plannen in het land gaan overal uit van 240 meter tiphoogte en hoger, omdat de subsidie van de Rijksoverheid vrijwel nihil is geworden en windmolens zo efficiënt mogelijk moeten produceren. Daar zijn grote windmolens voor nodig. Lagere windmolens wekken veel minder op. Als de wieken twee keer zo lang worden, wekt de windmolen vier keer zoveel op. Dus als de gemeente lagere windmolens wil, zijn er veel meer nodig om de doelstellingen voor duurzame energie in 2030 te halen. Er is geen ruimte in Tubbergen voor veel meer windmolens. Bovendien hebben meer, maar lagere windmolens juist groter effect op het landschap dan minder, maar hogere windmolens. De gemeente wekt hier dus de suggestie dat lagere windmolens een optie zijn, maar negeert alle nadelen die hieraan kleven. Kiezen voor lage windmolens betekent dat er geen windmolens komen.

Hieronder ter illustratie nogmaals een visualisatie, gezien vanaf de Witteweg, van de twee windmolens van Windpark Langeveen op de voorgrond. Op de achtergrond zijn acht windmolens in Duitsland van 250 meter hoog die waarschijnlijk in 2024 worden gebouwd duidelijk zichtbaar (tekst loopt door onder de afbeelding).

Lokaal eigendom: de omgeving is aan zet
In de kadernota zegt de gemeente te streven naar 100 procent lokaal eigendom en lokale initiatieven voorrang te willen geven. Wij steunen het streven naar lokaal eigendom. Met Oude Nijeweeme B.V. als lokaal bedrijf als één van de initiatiefnemers en bijvoorbeeld een energiecoöperatie als derde initiatiefnemer is er ruimte voor 50 procent lokaal eigendom in ons windpark. Lees hier meer daarover.

Waar vaak aan voorbij wordt gegaan, is dat lokaal eigendom niet zomaar tot stand komt. Het vraagt ondernemerschap en risico nemen van de omgeving. Zo staat het in het landelijke Klimaatakkoord en in het Provinciaal Programma Energiestrategie (PPE), het beleid van de provincie Overijssel voor windparken. Dat ondernemerschap ontbreekt vaak, tot op heden ook rond Windpark Langeveen. Wij benoemen al geruime tijd dat lokaal eigendom mogelijk is en zoeken daarvoor actief contact met organisaties die dit mogelijk kunnen waarmaken, maar tot op heden heeft niemand de inzet genomen om het ook echt waar te maken. Zonder die inzet komt er geen lokaal eigendom. De bal ligt daarvoor bij de omgeving. Wij vragen ons daarom af hoe realistisch dit streven van de gemeente is. Bovendien is het in tegenspraak met de beleidsnotitie Lokaal Eigendom die de gemeenteraad van Tubbergen in januari 2022 aannam. Daarin is 50 procent lokaal eigendom als voornaamste uitgangspunt opgenomen.