Gemeentelijke eis voor lokaal eigendom juridisch onhoudbaar

Gemeentelijke eis voor lokaal eigendom juridisch onhoudbaar
De gemeenteraad van Tubbergen bepaalde onlangs dat bij voorkeur 100 procent, maar minstens 60 procent van een windpark in lokaal eigendom moet zijn. Deze eis is juridisch onhoudbaar en daar kan de gemeente een windpark niet op tegenhouden. In dit nieuwsbericht gaan we hier dieper op in. Het baart ons zorgen dat de gemeente dergelijke eisen opneemt, terwijl al langer bekend is dat deze eis onhoudbaar is.

Kadernota voor windbeleid vastgesteld
Op 2 mei 2023 stelde de gemeenteraad de kadernota voor het windbeleid vast. Hierin staan de hoofdpunten die in het beleid verder worden uitgewerkt. De planning is dat in juni en juli dit jaar dit beleid wordt besproken en vastgesteld door de gemeenteraad. De gemeenteraad heeft de oorspronkelijke kadernota gewijzigd door zogeheten amendementen aan te nemen. De kadernota en deze amendementen vindt u op de website van de gemeente, klik daarvoor hier.

Clustereis van drie naar twee windmolens
In de kadernota stond dat een windpark uit minimaal drie windmolens moet bestaan. Dat heeft de gemeenteraad via een amendement gewijzigd naar de eis dat een windpark uit minimaal twee windmolens moet bestaan. In onze nieuwsbrief van 31 maart 2023 gingen we uitgebreid in op de onmogelijkheid van deze clustereis van drie windmolens, dus we zijn blij dat dit zo is aangepast.

Minder of geen lokaal eigendom houdt windpark niet tegen
Met een ander amendement besloot de gemeenteraad dat er wordt gestreefd naar 100 procent lokaal eigendom in windparken, maar dat er een verplichte ondergrens is van 60 procent lokaal eigendom via bijvoorbeeld een lokale energiecoöperatie. Dit kan een gemeente helemaal niet eisen. Hier is geen enkele juridische grondslag voor. Dit is al jaren bekend. Zo publiceerde het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie in 2020 in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat een document waarin het volgende staat (cursieve tekst):  

Het bevoegd gezag kan de initiatiefnemer niet juridisch verplichten om de omgeving financieel te laten participeren in de ontwikkeling of exploitatie van een energieproject. Enkel op vrijwillige basis kan de initiatiefnemer dit doen. Dit geldt voor alle vormen van financiële participatie; mede-eigenaarschap, financiële deelname, afdracht aan een lokaal fonds en omwonendenregelingen.

Klik hier voor dit document.

Naar aanleiding van het amendement hebben wij extra juridisch advies ingewonnen bij advocaat Erwin Noordover van NewGround Law. Hij is al jaren gespecialiseerd in windenergie. Ook hij komt tot dezelfde conclusie: deze eis voor lokaal eigendom mist volledig enige juridische basis. Zijn analyse in de vorm van een notitie waarin hij dit toelicht, delen wij binnenkort met de gemeente Tubbergen.

Als een plan voor een windpark aan alle overige eisen voldoet, maar met minder dan 60 procent of geen lokaal eigendom, dan kan de gemeente dit windpark niet tegenhouden. Het baart ons daarom zorgen dat de gemeente dergelijke onrealistische eisen opneemt. Dit wekt verkeerde verwachtingen bij bijvoorbeeld inwoners. Dit kan daardoor tot onnodige discussies en onrust leiden, terwijl het realiseren van windmolens op zichzelf al ingewikkeld genoeg is.

Hieronder ziet u een visualisatie van Windpark Langeveen vanaf de kruising Veldboersweg/Hardenbergerweg (tekst loopt door onder de afbeelding).

Lokaal eigendom is mogelijk in Windpark Langeveen
Zoals in onze nieuwsbrief van 31 maart 2023 al gemeld, zijn wij helemaal niet tegen lokaal eigendom. Sterker nog, we bieden het vanaf dag één aan in het windpark en benaderen hiervoor al ruim een jaar actief inwoners en organisaties om dit in te vullen.

Er ís ook al sprake van lokaal eigendom in ons windpark. Zo is een collectief van grondeigenaren en direct omwonenden via een samenwerkingsovereenkomst rechtstreeks deelnemer in Windpark Langeveen. Oude Nijeweeme B.V. is onderdeel van dit collectief van grondeigenaren en direct omwonenden en is één van de lokale initiatiefnemers van het windpark. 25 procent van de investeringen, het eigendom en de opbrengsten van Windpark Langeveen is voor Oude Nijeweeme B.V., ter versterking van dit lokale bedrijf en daarmee van de lokale werkgelegenheid.

Nog eens 25 procent van het windpark is beschikbaar voor lokaal coöperatief eigendom. Als een energiecoöperatie instapt als mede-initiatiefnemer van dit windpark, kunnen inwoners uit de omgeving via deze coöperatie mee-investeren. Deze inwoners krijgen dan rente op hun inleg in het windpark. Doorgaans houdt een coöperatie dan jaarlijks nog geld over. Deze overige opbrengsten zijn dan beschikbaar voor maatschappelijke doelen in Langeveen. De coöperatie kan zelf bepalen waaraan deze opbrengsten worden besteed.

In totaal kan er dus 50 procent lokaal eigendom ontstaan in Windpark Langeveen. Dit is conform de definitie van en het streven naar 50 procent lokaal eigendom in landelijk beleid (het Klimaatakkoord) en provinciaal beleid (Provinciaal Programma Energiestrategie Overijssel).

Wij roepen de omgeving al ruim een jaar actief op om die 25 procent lokaal coöperatief eigendom in Windpark Langeveen in te vullen. We hebben daarvoor onder andere drie lokale en regionale organisaties benaderd, maar tot nu toe pakt niemand de handschoen op. Zoals het in het landelijke Klimaatakkoord en provinciaal beleid staat: zonder risico en initiatief nemen door de omgeving komt er geen lokaal eigendom. En een gebrek aan lokaal eigendom houdt het windpark dus niet tegen.

Pak de kans die Windpark Langeveen is
Wij roepen de provincie, gemeente en omgeving vooral op om de kans te pakken die Windpark Langeveen is. Deze twee windmolens kunnen een grote bijdrage leveren aan de duurzaamheidsdoelstellingen. Dit is bovendien het enige concrete windinitiatief in Tubbergen.

Met 25 procent eigendom voor een coöperatie kan veel worden bijgedragen aan maatschappelijke doelen in Langeveen en inwoners kunnen zelf mee-investeren in het windpark. Er komt trouwens ook nog een omgevingsfonds vanuit het gehele windpark, naast de ruimte voor lokaal eigendom. Klik hier voor meer toelichting daarop op onze website.

Als de provincie en gemeente Windpark Langeveen oppakken, loopt Tubbergen voorop in Twente. Dat kan ook een aansporing zijn voor andere gemeenten in de regio om aan de slag te gaan met concrete projecten, zodat elke gemeente een bijdrage levert aan de doelstellingen.

We vinden het daarom jammer dat er nog steeds geen inhoudelijke reactie van de provincie Overijssel is op ons principeverzoek van eind september 2022. Hierdoor kunnen we nog steeds geen vervolgstappen zetten voor Windpark Langeveen. Maar we blijven ons hier volop voor inzetten.